روش PGD چیست؟
یکی از روش های جدید و پیشرفته دنیا پی جی دی هست که به تشخیص مشکلات ژنتیکی جنین کمک میکند واز وقوع اختلالات ژنتیکی می توان پیشگیری کرد. این روش با استفاده از لقاح مصنوعی اسپرم و تخمک جهت جلوگیری از بدنیا آمدن فرزند مبتلا به بیماری های ژنتیکی مورد استفاده قرار میگیرد.
این روش سلول های جنین را مورد ارزیابی قرار میدهد تا بهترین جنین برای رشد و تکامل انتخاب شود. در شرایطی که یکی از زوجین دچار ناقل بیماری های ژنتیکی باشد، پزشک متخصص با روش پی جی دی می تواند این مشکل را شناسایی کند و مانع از انتقال مشکل به نوزاد شود.
روش PGD که همان غربالگری جنین میباشد روشی مکمل برای عمل آی وی اف است که بعد از بررسی و ارزیابی سلول جنین و انجام آزمایشات ژنتیکی بوسیله عمل آی وی اف به رحم منتقل میشود.
در روش پی جی دی (pgd) تمامی اختلالات ژنتیکی و مشکلاتی که هر یک از زوجین و یا هر دو میتوانند به جنین منتقل کنند بررسی می شود و درصورت وجود مشکل در سلول جنین، کاشت در رحم انجام نمیشود. از روش پی جی دی برای تعیین جنسیت جنین نیز استفاده میکنند.
بررسی اختلالات کروموزومی
اختلالات کروموزومی یکی از عواملی است که در حدود 60 درصد آمار سقط جنین را به خود اختصاص داده است که با وجود روش پی جی دی میتوان آمار سقط جنین را کاهش و در مقابل شانس باروری فرد را افزایش دهد.
اختلال کروموزوم با روش pgd در زوج هایی که مشکل ناباروری و نازايی دارند قابل مشاهده است و به کمک روش fish تعداد کروموزوم های هر یک از زوجین بررسی میشود و در نتیجه از وقوع بیماری هایی نظیر هموفیلی میتوان پیشگیری کرد.
بررسی اختلالات جنسی
بیماری های وابسته به کروموزوم x قبل از انتقال جنین به رحم با انجام یکسری آزمایشات به کمک پی جی دی تعیین جنسیت شده و از انتقال بیماری های نقص کروموزوم x نظیر دیستروفی عضلانی، عقب ماندگی ذهنی و سندروم x جلوگیری میشود.
بررسی اختلالات ژنتیکی
تک ژنی به بیماری هایی میگویند که اختلال ژنتیکی بر روی یک ژن اتفاق می افتد و موجب بروز بیماری هایی نظیر فیبروزیس، تالاسمی، سندروم شکننده x و دیستروفی عضلانی در جنین میشود. در آزمایشات ژنتیکی با کمک روش پی جی دی (PGD) ژن ها و احتمال وجود نقص ژنی بررسی می شود.
بیشتر بخوانید: تعیین جنسیت
مراحل انجام غربالگری جنین یا PGD
بعد از سپری شدن مراحل تحریک تخمدان، برداشت تخمک و لقاح اسپرم و تخمک که مربوط به لقاح مصنوعی یا روش آی وی اف است، روش پی جی دی انجام میشود. هنگامی که لقاح مصنوعی شکل گیرد در محیط آزمایشگاه نگهداری میشود تا تقسیم سلولی به 8 سلول برسد سپس مراحل زیر انجام میشود:
- برداشت یک یا دو سلول از سلول رویان با انجام بیوپسی از سلول
- بررسی و کپی از DNA با استفاده از زنجیر پلی مراس
- بررسی DNA برای یافتن ژن معیوب
پس از انجام بررسی های لازم درخصوص عدم وجود ژن معیوب در رویان، سلول به رحم مادر منتقل میشود.
روش پی جی دی (PGD) به چه کسانی توصیه میشود؟
- افرادی که در خانواده سابقه ابتلا به بیماری های ژنتیکی را داشته باشند ناقل هستند و احتمال انتقال ژن معیوب به جنین می باشند.
- افرادی که ناقل غالب و یا مغلوب بیماری اتوزوم هستند.
- زوج هایی مبتلا به ترانسلوکاسیون کروموزوم هستند که میتواند باعث سقط مکرر و بروز مشکلات ذهنی و جسمی شود.
روش PGS چیست؟
پی جی اس یا غربالگری ژنتیکی، قبل از انتقال تخمک به رحم به عنوان غربالگری کروموزومی انجام میشود که یک آزمایش ژنتیکی است که جهت بررسی اختلالات کروموزومی طراحی شده است. در روش پی جی اس تعداد دقیق و صحیح کروموزوم ها بعداز عمل آی وی اف مشخص میشودو در صورتی که مشکلی در تعداد کروموزوم ها وجود نداشته باشد آن ها را به رحم انتقال میدهند. با انجام این روش شانس موفقیت افزایش میابد.
جنین هایی با تعداد کروموزوم کمتر از 45 و یا بیشتر از 46 ( جنین های تریزومی 21 و تریزومی 18 و 13 ) به ترتیب سندروم داون، سندروم ادواردز و سندروم پاتائو نامیده میشوند میتوانند سبب شکست آی وی اف یا از بین رفتن حاملگی شوند. اما درصورتی که تعداد کروموزوم ها طبیعی باشد (46 کروموزوم) شانس موفقیت بارداری با روش آی وی اف افزایش می باید.
چه زوج هایی کاندید مناسب روش پی جی اس PGS هستند؟
- خانم هایی که سن بالاتر از 35 سال دارند
- افرادی که بیش از 3 بار آی وی اف ناموفق داشته اند.
- درصورتی که اختلال ناباروری با فاکتور مردانه در فرد وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانید: اهدای تخمک چیست؟
مزایای تست پی جی اس
درصد سقط جنین در جنین یوپلوئید به دلیل داشتن تعداد کروموزوم های نرمال کمتر است.
تعداد تولد نوزاد در انتقال با پی جی اس بدلیل سقط جنین کمتر، بیشتر است.
عدم وجود خطر دوقلویی بودن جنین در استفاده از این روش فراهم است زیرا پی جی اس با یک جنین قابل انتقال است.
از تست های PGD و PGS در چه مواقعی استفاده میشود؟
- سندروم داون
- سندروم ترنر
- سندروم ادوارد
- سندروم کلاین فلتر
- بیماری تی ساکس
- تالاسمی
- هموفیلی
- بیماری های وابسته به کروموزوم X مانند دیستروفی عضلانی و آتروفی عضلانی و نخاعی.
درصد موفقیت روش پی جی دی PGD در تعیین جنسیت
هیچ کدام از روش هایی که امروزه برای تعیین جنسیت جنین استفاده میشوند آمار دقیق و قطعی ندارند اما روش پی جی دی یا غربالگری جنین در حدود 2 الی 3 درصد احتمال خطا دارد. اما مسئله مهمی که وجود دارد این است که در تعیین جنسیت با روش PGD استفاده از آی وی اف برای بارداری لازم است که همین مورد 30 تا 40 درصد شانس باروری را کاهش میدهد و صرفا به خاطر تعیین جنسیت ژنی روش مناسبی نیست.
مزایای روش غربالگری جنین یا پی جی دی
- درصد نیاز به آمینوسنتز در دوران بارداری کاهش می یابد.
- آگاهی از مشکلات ژنتیکی زوجین برای بارداری
- ترغیب افراد برای داشتن فرزند بیولوژیک
معایب روش پی جی دی
- برای جلوگیری از انتقال نقص ژنی به نسل های بعد استفاده از روش پی جی دی بسیار موثر است اما در کنار مزایایی که دارد می توان معایبی از این روش نیز نام برد. یکی از معایب این روش انجام آزمایشات متعدد در طول دوران بارداری است.
- همچنین گاهی بیماری هایی بعداز تولد نوزاد نمایان میشوند که طبیعی است که در تست های پی جی دی مشخص نباشد.
- گاهی افراد برای انجام آزمایشات پی جی دی به مراکزی مراجعه میکنند که مجهز به آزمایشگاه نیست و مجبورند برای گذراندن مراحل پی جی دی بارها از مرکز به آزمایشگاه در رفت و آمد باشند.
هزینه انجام پی جی دی PGD
انجام روش پی جی دی شامل هزینه هایی از جمله آی وی اف و تعیین جنسیت نیز هست و در مواقعی ممکن است زیر نظر بیمه نباشد و تمام هزینه های درمان آزاد محاسبه گردد. به همین دلیل برای جلوگیری از هزینه های اضافی بهتر است قبل از اقدام بهترین مرکز را برای انجام پی جی دی انتخاب کنید تا نتیجه مثبت حاصل شود.
سوالات متداول
آیا روش پی جی دی قانونی است؟
در تعیین جنسیت با این روش از نمونه برداری سلولی و از دسته بندی اسپرم ها استفاده میشود و در اکثر کشورهای دنیا قانونی است.
داشتن فرزند دیگر برای تعیین جنسیت لازم است؟
از آنجایی که از این روش برای جلوگیری از انتقال مشکلات ژنتیکی به نسل بعد می باشد از همین رو داشتن فرزند دیگر ضروری و لازم نیست.