یکی از مشکلات رایج در ناباروری خانم ها بیماری تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان های پلی کیستیک است که سبب ایجاد اختلال در غدد درون ریز بدن می شود. این بیماری روی تخمدان های فرد رشد کرده و مشکلات بسیاری را برای فرد به وجود می آورد. در ادامه قصد داریم شما را با این بیماری آشنا کنیم و توضیحات کاملی را در خصوص علائم تنبلی تخمدان، پیشگیری و درمان و … ارائه دهیم.

تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان های پلی کیستیک به کیسه هایی پر از مایع گفته میشود که روی تخمدان ها رشد می کند و سبب ایجاد مشکل و اختلال در هورمون ها و غدد درون ریز می شود. تغییر در روند طبیعی قاعدگی و رشد بیش از حد موهای زائد از جمله مشکلاتی است که تنبلی تخمدان در بدن به وجود می آورد. پیشرفت این بیماری در مراتب بالاتر سبب ناباروری خانم ها می شود.

علائم تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان علائم متعددی دارد که از جمله آن ها به موارد زیر اشاره می کنیم:

  • تغییرات خلق و خو
  • تخمدان پلی کیستیک
  • کیست تخمدان
  • کسالت، سستی و مشکلات خواب
  • مشکلات بارداری و تخمک گذاری مرتب
  • ریزش مو
  • پوست چرب
  • بروز آکنه و جوش های ریز صورت
  • مستعد به بیماری دیابت و فشار خون بالا، به دلیل نوسانات وزنی
  • افزایش هورمون تستوسترون
  • رشد موی زائد، خشن و تیره در برخی نواحی خاص بدن از جمله: لب، چانه، اطراف ناف، ران ها، جناغ سینه و…
  • دوره های نامنظم قاعدگی
  • اختلال و ناهنجاری در بارداری
  • گرگرفتگی و سردرد
  • تعرق شبانه
  • خشکی واژن
  • خشک و کم سو شدن چشم ها
  • تحریک پذیری یا عدم تمرکز
  • کاهش میل جنسی

قاعدگی نامنظم:

یکی از علائم وجود تخمدان پلی کیستیک در فرد قاعدگی های نامنظم است که ممکن است طول دوره قاعدگی کمتر و یا بیشتر از حالت معمول باشد. به عنوان مثال اگر تعداد قاعدگی های سالیانه شما کمتر از 9 باشد و فاصله بین هر قاعدگی بیشتر از 35 روز باشد، میزان خونریزی ماهیانه بیستر شده و میتوان گفت یکی از علائم تنبلی تخمدان است.

آندروژن بیش از حد:

درصورت وجود تنبلی تخمدان در فرد ترشح هورمون مردانه افزایش یافته و سبب بروز علائمی مانند رشد بیش از حد موهای زائد صورت و بدن و گاهی ریزش شدید و آکنه ای شدن با الگوی طاسی مردانه را همراه دارد.

بیشتر بخوانید: آی وی اف چیست؟

انواع تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان های پلی کیستیک انواع گوناگونی ندارد اما براساس علائمی که در فرد ظاهر میشود میتوان میزان شدت آن ها را دسته بندی کرد. این دسته بندی و علائم عبارتند از:

افزایش رشد مو و پرمویی:

با افزایش ترشح هورمون مردانه در بدن رشد موهای پشت لب و چانه بیشتر و ضخیم تر می شود، همچنین نقاطی از بدن مانند دور سینه، ناف و شکم نیز با افزایش رشد مو همراه می شود.

ریزش مو:

گاهی با بالا رفتن سطح هورمون مردانه در بدن خانم ها ممکن است دچار ریزش مو شود این ریزش مو میتواند با الگوی مردانه همراه باشد یعنی در قسمت شقیقه و وسط سر ریزش مو طاسی شکل پیدا کند. این مورد در مواقعی رخ میدهد که تنبلی تخمدان شدید باشد.

آکنه:

افزایش چربی پوست و بروز جوش های سر سیاه پوستی از دیگر عوارض افزایش هورمون مردانه در بدن است.

نامنظم شدن قاعدگی:

یکی از علائم مهم و شایع تنبلی تخمدان بهم ریختگی در عادت ماهیانه است، گاهی ممکن است فرد بیش از دو ماه پیاپی پریود نشود. عدم قاعدگی در طولانی مدت میتواند سبب سرطان رحم در فرد شود.

علت تنبلی تخمدان

عوامل بروز تنبلی تخمدان می‌تواند موارد زیر باشد:

1. نقص کروموزومی

تنبلی تخمدان یا pcos می تواند پیشینه ژنتیکی داشته باشد به صورتی که بروز این بیماری در افرادی که مادر یا خواهرشان به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا بوده اند، بیشتر از کسانی است که سابقه این بیماری را در خانواده شان نداشته اند.

2. قند

انرژی مصرفی بدن از قند و گلوکز تامین می شود که توسط ترشح انسولین تنظیم می شود. بدن بعضی افراد نسبت به ترشح انسولین مقاومت میکند و پانکراس برای تامین نیاز های بدن ترشح انسولین را بیشتر از حد معمول می‌کند. انسولین اضافی بر روی تولید آندوژن اثر گذاشته و تخمک گذاری زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.

3. بیماری خود ایمنی

در بیماری خود ایمنی تولید پاد تنهایی علیه بافت تخمدان سبب آسیب به فولیکول های حاوی تخمک می شود.

4. داروهای دیابت

داروهای کنترل کننده دیابت

تشخیص تنبلی تخمدان

برای تشخیص تنبلی تخمدان از روش های گوناگونی می توان استفاده کرد. با انجام آزمایشات خون، سونوگرافی لگن و تخمدان مشخص می شود که تخمدان فرد بزرگ شده است یا خیر . همچنین تغییراتی که بر روی تخمدان ها اتفاق افتاده است با انجام این آزمایشات قابل بررسی است.

در این بیماری تخمدان های فرد بیمار در حدود 3 برابر بزرگتر از تخمدان فرد نرمال میشود و ممکن است بر روی هر تخمدان 12 فولیکول وجود داشته باشد. همچنین ضخامت تخمدان ها در فرد بیمار بیشتر از تخمدان ها فرد نرمال است.

در سونوگرافی رحم و تخمدان یک دستگاه با امواج فراصوت با فرکانس بالا روی سطح پوست قرار گرفته و از اندام های بدن عبور می کند. امواج فراصوت از اندام های بدن منعکس میشود و به وسیله کامپیوتر تصاویر بدست آمده از رحم و تخمدان بررسی می شود.

بیشتر بخوانید: اهدای تخمک چیست؟

روش های درمان تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان یا PCOS نیز مانند بعضی از بیماری های زنان درمان قطعی ندارد اما با انجام بعضی روش ها می توان از بروز عوارض آن پیشگیری کرد. روش درمان نیز به عواملی مانند سن بیمار، تمایل به بارداری یا عدم بارداری و … بستگی دارد.

تغییر سبک زندگی

رژیم های غذایی مناسب یا تمرینات ورزشی می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. کم کردن وزن به خودی خود 5 تا 10 درصد تاثیر مثبت بر روی کاهش عوارض بیماری دارد همچنین تاثیر داروها را افزایش می دهد.

دارو درمانی و کنترل هورمون ها

در مواقعی برای کاهش سطح آندوژن در بدن پزشک متخصص از داروهای استروژن و پروژسترون استفاده می کند. قرص های پروژسترون با عملکرد کاهش سطح آندوژن، از بارداری نیز جلوگیری نمی‌کند و برای افرادی که قصد بارداری دارند مناسب است.

عوارض تنبلی تخمدان

در صورت مشاهده علائم تنبلی تخمدان بهتر است به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و درمان را شروع کنید. زیرا اگر درمان تنبلی تخمدان عقب بیوفتد یا درمان نشود عوارضی را از جمله موارد زیر به وجود می آورد:
یکی از عوارض تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک بروز ناباروری در فرد است . همچنین سبب ایجاد اختلالات روانی و روحی، مشکلات تنفسی در خواب و … میشود.

ناباروری:

تخمک گذاری صحیح یکی از عوامل مورد نیاز برای بارداری است. هنگامی که خانمی به بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشد، نمی‌تواند به طور منظم تخمک گذاری کند در نتیجه باروری با مشکل مواجه می شود. به همین دلیل یکی از عوارض اصلی تنبلی تخمدان ناباروری در خانم ها است.

سندروم متابولیک:

بیش از 70 درصد از خانم های مبتلا به تنبلی تخمدان دچار چاقی و اضافه وزن هستند. چاقی و اضافه وزن نیز خطر ابتلا به بیماری هایی نظیر فشار خون، قند خون، کاهش کلسترول خوب، افزایش کلسترول بد، و … را بالا میبرد. به این عوامل سندروم متابولیک گفته می شود که خطر سکته و بیماری قلب را افزایش می دهد.

آپنه خواب:

آپنه خواب سبب وقفه های مکرر در تنفس می شود که در نهایت باعث قطع خواب می شود. این مشکل در خانم هایی که اضافه وزن دارند بیشتر دیده می شود همچنین در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان 10 درصد بیشتر از افراد سالم است.

سرطان آندومتر:

به طور معمول بعد از هر تخمک گذاری مخاط رحم از بین خواهد رفت بنابراین اگر تخمک گذاری در فرد انجام نشود مخاط رحم باقی مانده و ضخیم می شود و در نتیجه خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می دهد.

افسردگی:

افسردگی و اضطراب در افراد مبتلا به آندومتر در نتیجه تغییرات هورمونی به وجود می آید.
عواملی که ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک را افزایش می دهد:

افزایش سن :

یکی از عوامل ابتلا به تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک است و این مشکل در خانم های 35 تا 40 سال بیشتر دیده می شود.

اختلالات ژنتیکی و ارثی:

مورد دیگری که احتمال ابتلا به تنبلی تخمدان را افزایش میدهد وجود این مشکل در خانواده و سابقه قبلی است.

جراحی های مربوط به تخمدان:

عمل ها و جراحی هایی که در رابطه با تخمدان و رحم انجام شده است میزان ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک را افزایش می هد.

چه غذاهایی برای افراد مبتلا به تنبلی تخمدان مفید است؟

1. کربوهیدرات های مفید مثل سیب زمینی شیرین پخته، برنج قهوه ای ،جوپرک ، نخود ، آرد کامل و سبوس دار، آرد نخودچی، ذرت خام و پخته
2. غذاهای ضد التهابی مانند گوجه فرنگی، بادام، ماهی سالمون، توت فرنگی، اسفناج، ماهی تن، انواع توت، لوبیا قرمز ، دانه چیا و
3. حبوبات پروتئین های سالم مانند مرغ، بوقلمون، ماهی سفید ، گوشت بره
4. روغن ها مفید مثل روغن زیتون، روغن ماهی ، روغن آواکادو و کره بادام زمینی

چه غذاهایی را افراد مبتلا به تنبلی تخمدان باید کمتر مصرف کنند؟

1. مواد غذایی حاوی گلوتن مانند پاستا، ماکارونی، نان تهیه شده از آرد سفید، نان باگت، دونات، پیراشکی و غلات صبحانه، چیپس، برنج هندی و لبنیات
2. شیرینی و شکر
3. مواد غذایی فراوری شده مانند بیکن، غذاهای سرخ شده ، غذاهای آماده، سوسیس و کالباس
4. چربی های التهاب زا مانند روغن کانولا، روغن ذرت، روغن سویا، روغن آفتاب گردان، سس مایونز
5. نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه، انرژی زا، آب میوه های صنعتی
کمبود کدام ویتامین و پروتئین هایی سبب بروز pco می شود؟
فولیک اسید، B 12 ، منزیم، زینک، ویتامین D

ورزش مناسب pcos

ورزش های کششی و مقاربتی بهترین تمرینات ورزشی مناسب افراد مبتلا به تنبلی تخمدان است.
برنامه ورزشی به صورت متوسط 150 ساعت در هفته میباشد و شامل :

1- ورزش های مقاومتی و کششی (2 تا 4 جلسه در هفته) سبب بهبود سطح انسولین خون کمک به ساخته شدن توده عضلانی و افزایش متابولیسم میشود
2- قدم زدن (2 تا 4 جلسه در هفته ) سبب کاهش استرس و التهاب میشود
3- هوازی (1 تا 2 جلسه در هفته) سبب بهبود عملکرد قلبی و عروقی ، تناسب اندام و بهبود سطح انسولین میشود.
4- دویدن را زیر 15 دقیقه نگهدارید
5- یوگا و قدم زدن برای افراد مبتلا به PCO بسیار مفید است.

کلام آخر

اگر علائم این بیماری را مشاهده کردید در قدم اول بهتر است به یک پزشک متخصص زنان زایمان مراجعه کنید. توصیه می شود بعد از اطمینان از بروز بیماری درمان خود را شروع کنید تا از وقوع عوارض و مشکلات متعدد آن پیشگیری شود.