هنگامی که زوجین نمی‌توانند بطور طبیعی به دلیل مشکلات مشخص و یا نامشخصی باردار شوند، به روش های دیگر درمان باروری روی می آورند. اما گاهی هم ممکن است بارداری با تخمک و اسپرم خود زوجین اتفاق نیوفتد در نتیجه از روش هایی که از طریق تخمک، اسپرم و جنین اهدایی است، استفاده میشود. در این مقاله توضیح جامعی از روند درمانی تخمک اهدایی و شرایط درمان به شما ارائه میشود.
اهدای تخمک چیست؟
اهدای تخمک یا تخمک کشی روش درمانی است که در آن خانمی که تخمک سالم دارد و توانایی باروری طبیعی را دارد، تخمک خود را به فردی که توانایی باروری ندارد اهدا میکند. و از تخمک فرد سالم برای باروری خانمی که نازایی دارد استفاده میشود. اهدای تخمک یکی از راه هایی است که با از بین رفتن سلول های تخمک مقابله میکند. در این روش تخمک از بدن فرد سالم خارج و از طریق رحم در بدن فرد بیمار جایگزین می شود.
اهدای تخمک نسبت به سایر روش های بسیار ساده و راحت است اما کمی پرهزینه نیز میباشد.
قبل از اهدای تخمک فرد اهدا کننده باید داروهایی برای متوقف کردن دوره قاعدگی مصرف نماید اما ممکن است این داروها عوارضی نیز داشته باشند مانند موارد:
- گرگرفتگی
- سردرد
- خستگی
- بدن درد
همچنین اهدا کننده از داروهای تحریک کننده تخمدان هم برای آزادی سازی تخمک بیشتر استفاده میکند این داروها کمک میکند تخمدان تحریک شده و تولید تخمک بیشتر انجام شود. در پی مصرف داروهای تحریک کننده تخمدان ممکن است فرد اهدا کننده با مشکل سندروم OHSS مواجه شود که در صورت بروز این مشکل باید در بیمارستان بستری شود.
شرایط لازم برای اهدای تخمک یا تخمک کشی
اولین مسئله ای که قبل از هر درمانی نیاز است بدانید این است که روند درمانی و شرایط عمل به چه صورت است و چقدر میتواند خطر ساز باشد. زیرا ممکن است سلامتی افراد حین عمل به خطر بیوفتد و نتیجه مثبتی هم نداشته باشد.
یکی از نکات قابل توجه این است که آیا فرد شرایط اهدای تخمک را دارید یا نه؟ این اطلاعات باید زیر نظر پزشک و متخصص زنان تایید شود و باید قبل از تخمک کشی، آزمایش خون و داروها را از خانم ها بگیرد.
همچنین میزان سلامت و قدرت تخمک ها باید قبل از اهدای تخمک بوسیله سونوگرافی بررسی شود زیرا سلول تخمک برای اهدا شدن باید قابلیت بارور شدن داشته باشد.
به‌دلیل آنکه امکان بارداری در خانم های اهدا کننده تخمک وجود دارد لذا باید قبل از انجام تخمک کشی یا اهدای تخمک از رابطه یا مقاربت جلوگیری شود یا از روش های جلوگیری از بارداری حین رابطه استفاده کنند.
همانطور که گفتیم عمل اهدای تخمک یکی از روش های آسان و سریع است که کل مدت زمان برای انجام تخمک کشی در حدود 30 دقیقه پیش بینی میشود. پزشک متخصص برای تسکین درد عمل از آرامبخش و داروهای مسکن استفاده میکند.
بیشتر بخوانید: تعیین جنسیت (IVF-IUI)
در چه شرایطی اهدای تخمک پیشنهاد میشود؟
در شرایط زیر برای بیمار تخمک اهدایی تجویز میشود:
- نارسایی تخمدان
- کاهش ذخیره تخمدان
- جلوگیری از انتقال بیماری های ژنتیکی
- سن بالا
- عدم کیفیت جنین در روش هایی مثل آی وی اف (IVF)
شرایط فرد اهدا کننده تخمک
قبل از اهدای تخمک فرد اهدا کننده باید شرایط ابتدایی لازم را داشته باشد و در صورتی که شرایط فراهم باشد باید یک‌سری آزمایشات و سونوگرافی هایی را طبق نظر پزشک انجام دهد. از جمله این شرایط عبارتند از:
- بهترین سن برای اهدای تخمک بین 21 تا 34 سال است
- داشتن سابقه قبلی بارداری و تولد فرزند
- سلامت جسمانی و روحی
- ذخیره کافی تخمدان
- انجام تست غربالگری هپاتیت B وC ، ایدز، اعتیاد، عفونت و …
همچنین فرد اهداکننده تخمک باید در مدت 8 الی 11 روز برای سونوگرافی واژینال زیر نظر باشد. در این مدت فرد باید داروهای تحریک کننده تخمدان را برای تخمک گذاری بیشتر مصرف نماید. لذا انجام سونوگرافی برای اهدا کننده به منزله بررسی فولیکول های تخمک های آزاد شده به وسیله داروهای تحریک کننده تخمدان میباشد.
تست های روانشناختی قبل از اهدای تخمک
برای اطمینان از سلامت جسمانی و روحی نیاز است یک‌سری تست های روانشناسی از فرد اهدا کننده گرفته شود. بعضی از بیماری های روانی میتوانند ریشه ژنتیکی یا ارثی داشته باشند و به فرد گیرنده ضر برساند.
بعد از عمل تخمک کشی
بعضی از افراد اهدا کننده به تشخیص پزشک نیازمند استراحت چند روزه هستند و برخی دیگر نیز می توانند بلافاصله فعالیت های روزانه خود را آغاز کنند.
گاهی ممکن است اهدای تخمک مشکلات روانشناختی برای فرد به همراه بیاورد که صحبت با مشاور روانشناس یا روان درمان میتواند برای بیمار مفید باشد.
خطرات و عوارض اهدای تخمک
تخمک اهدایی بسیار کم خطر تر از درمان های دیگر است بنابراین قبل از اقدام برای لقاح آزمایشگاهی از این روش استفاده میکنند. داروهایی که برای این روش مورد استفاده قرار میگیرد همان داروهایی است که در روش آی وی اف نیز برای تحریک تخمک گذاری تخمدان تجویز میشود. در مواردی ورود سوزن به داخل تخمدان سبب خونریزی میشود و در موارد بسیار کمیاب آسیب روده و مثانه و رگ های خوبی دیده شده است.
گاهی نیز خارج کردن تخمک میتواند سبب عفونت شود که برای جلوگیری از این مشکل پزشک آنتی بیوتیک برای بیمار تجویز میکند.
غربالگری اهدا کننده تخمک
برای کاهش خطرات ناشی از تخمک کشی برای فرد اهدا کننده برنامه سختگیرانه ای تنظیم میشود تا عوارض عمل به کمترین حالت برسد. مراحل غربالگری قبل از عمل شامل موارد زیر است:
- درخواستنامه
- مصاحبه یا مشاوره تلفنی یا حضوری
- معاینه جسمی فرد
- انجم آزمایشات خون
- آزمایشات دارویی
- سونوگرافی واژینال
- تست روانشناختی و سلامت روانی
- سابقه پزشکی و درمانی
- غربالگری بیماری عفونی
- غربالگری بیماری های ارثی و ژنتیکی
غربالگری روانشناختی
اهدای تخمک میتواند یک خاطره خوب و عاطفی بین طرفین عمل ایجاد کند. غربالگری روانشناختی برای همه افراد درگیر برنامه ریزی شده است. بررسی سلامت روحی و روانی افراد درگیر در این عمل برای اطمینان از سلامت فرزندان حیاتی و ضروری است به همیم خاطر غربالگری روانشناختی قبل از اهدا به افراد کمک میکند تصمیم درست و آگاهانه بگیرند.
درچه زمانی نیازمند مراجعه به پزشک خواهید بود؟
استفاده از داروهای تحریک کننده تخمک در مواردی سبب بروز مشکل سندروم تحریک بیش از حد تخمدان میشود که ممکن است خفیف و یا حاد باشد. درصورت بروز این مشکل علایمی مانند موارد زیر خواهید داشت:
- تنفس سخت
- افزایش وزن
- دل درد
- استفراغ
کلام آخر
اهدای تخمک میزان موفقیت بالایی دارد. در این روش تخمک اهدایی از اهداکننده توسط پزشک خارج و به رحم فرد گیرنده منتقل خواهد شد. این عمل در مدت زمان کمی بصورت سرپایی انجام میشود در نتیجه نیاز به بستری شدن ندارد، هزینه کمی دارد و باتوجه به مراحل درمان بسیار کم خطر است و عوارض کمی دارد. از این روش برای به حداقل رساندن بیماری های ژنتیکی و ارثی بسیار استفاده میشود.